Houtkanten, bomenrijen, knotbomen, wegbermen, grachten, poelen, kapelletjes... Ze zijn typisch voor ons landschap en dragen sterk bij aan de omgevingskwaliteit. Maar het duurzaam onderhoud en beheer van dat landschap is een grote uitdaging door de veelheid aan landschapselementen, maar ook door de vele beheerders zoals landbouwers, lokale besturen, private eigenaars. Zeker de plattelandsgemeenten met een groot areaal open ruimtekunnen daarbij ondersteuning gebruiken.
Loket Onderhoud Buitengebied (LOB)
Om lokale besturen en andere actoren te helpen bij het beheer namen de regionale landschappen initiatief om loketten onderhoud buitengebied op te richten, om het onderhoud en beheer van het buitengebied efficiënt te organiseren. Ze werkten daarvoor ook de nodige instrumenten uit (oa digitale beheersplanning) en in samenwerking met diverse partners optimaliseerden ze via proefprojecten de werking van de LOB's. VLM stond in voor de uitwisseling tussen de verschillende projecten en capteerde de leerpunten.
De structurele werking van de LOB's en de nodige financiering wordt verder bekeken. Daarnaast worden de LOB's verder uitgebouwd en ingeschakeld om de biomassaresten afkomstig van het beheer te benutten. De biomassaresten kunnen immers gebruikt worden voor veel verschillende toepassingen.
Ondertussen zijn in alle Vlaamse provincies LOB's actief, maar de het duurzaam onderhoud en beheer van ons buitengebied is daarmee niet gegarandeerd, evenmin de structurele werking van de LOB's Vlaanderen. In het beleidsadvies van 2019 rond “duurzaam onderhoud van het landschap"(zie link naar document rechts van deze pagina) worden daarom volgende aanbevelingen geformuleerd:
- meer interbestuurlijke samenwerking, voor een betere afstemming van de visievorming;
- een betere coördinatie en uitvoering van het beheer van het landschap;
- een structurele complementaire financiering vanuit alle bestuursniveaus, aangevuld met bijkomende financieringskanalen;
- een meer participatieve benadering van het beheer.
In de komende jaren wordt er met die aanbevelingen aan de slag gegaan.
Gebruik van hout of maaisel uit landschapsbeheer
We laten nog veel kansen liggen om het hout of maaisel uit landschapsbeheer te gebruiken. Idea Consult onderzocht in opdracht van de VLM de economische waarde en milieuvoordelen van het gebruik van biomassa. Daaruit blijkt dat de benutting van biomassa uit landschapsbeheer een financiële meerwaarde heeft, die de kosten voor het beheer deels compenseert. Er zijn ook heel wat voordelen voor het milieu, het landschap en de biodiversiteit. Het is wel een uitdaging om genoeg biomassa bijeen te brengen om te kunnen gebruiken en die biomassa moet ook voldoen aan de vereiste kwaliteit voor de beoogde toepassing.
Lees de managementsamenvatting van de studie op onze website. De volledige studie kunt u bekijken op de publicatiedatabank van de Vlaamse overheid.